سدیم ساخارین یکی از قدیمی ترین شیرین کننده های مصنوعی در بازار است؛ساخارین یک شیرین کننده ی مصنوعی غیر مغذی است با شکل ظاهری پودری بلوری و سفید رنگ و محلول در آب است. حدود 300 تا 400 برابر شکر شیرین است،بنابراین شما فقط نیاز به مقدار کمی از آن برای طعم شیرین خواهید داشت. گاهی ساخارین با آسپارتام همراه است،که یکی دیگر از شیرین کننده های کم کالری است که معمولا در نوشیدنی های رژیمی حاوی کربنات یافت میشود.استفاده از این شیرین کننده ی مصنوعی میتواند به کاهش مصرف شکر کمک کند. نکته ی قابل توجه در مورد این شیرین کننده ،پایین بودن قیمت آن در بازار جهانی است. ساخارین 161 برابر شیرین تر از شکر بوده و برخلاف شکر کالری کمی داشته و سبب افزایش قند خون نمیشود.تولید ساخارین آسان بوده و در مقابل حرارت پایدار می باشد.
تولید
محصول فوق را میتوان با استفاده از فتالیک آنهیدرید تولید کرد. مواد خام مورد نیاز در این روش فتالیک آنهیدرید،متانول ،آمونیاک،کلر مایع،سدیم هیدروکسید،اسید کلریدریک،اسید سولفوریک،نیترات سدیم،سولفات مس،سدیم بی کربنات،گوگرد دی اکسید مایع،تولوئن و کربن فعال هستند. در این جا به تولید ساخارین با استفاده از تولوئن می پردازیم.
تولید ساخارین شامل 3 مرحله میباشد:
ابتدا تولوئن را سولفونه میکنند و تبدیل به ارتو تولوئن کلروسولفونیک اسید میشود که در اثر واکنش با کلر سولفونیک اسید به دست می آید.واکنش در درجه حرارت خیلی پایین به وجود می آید. سپس آن را فیلتر کرده و با آمونیاک ترکیب مبکنند و برای دقایقی آن را بهم زده و فیلتر میکنند. ارتو تولوئن سولفونیک اسید خام را به وسیله ی فیلتر کردن جدا و خارج مینمایند. در مرحله ی بعدی ارتو تولوئن سولفونیک اسید و سدیم هیدروکسید را در آب حل میکنند و پرمنگنات پتاسیم را به آهستگی به آن می افزایند و درجه ی حرارت را در 40 درجه ی سانتیگراد نگه میدارند. به ماده ی حاصل از فیلتراسیون مقدار کمی بی سولفیت سدیم اضافه می نمایند تا رنگ بری کند؛ سپس ماده ی به دست آمده را توسط افزایش هیدروکلریک اسید ، کمی اسیدی می نمایند و آن را فیلتر می کنند تا هر گونه ارتو تولوئن سولفونیک اسید واکنش نشده را خارج نمایند.
کاربرد
1- صنعت آبکاری :
این ماده در صنایع آبکاری به عنوان یک افزودنی در مایعات و چسب فلزکاری مفید است. به عنوان مثال، در آبکاری نیکل ، از آن به عنوان یک الکترولیت استفاده می كنند (ماده ای كه در محلول حل می شود و از نظر الکتریکی هدایت می شود). در صنایع آبکاری نیکل از سدیم ساخارین استفاده می کنند تا در پایان کار آبکاری یک جلوه روشن تر به دست بیاید. در آبکاری طلا و آبکاری پالادیوم نیز از آن استفاده می شود.
2 – صنعت غذا
می تواند در خمیر دندان و دهان شویه استفاده شود و در انواع غذا ها و نوشیدنی ها به عنوان شیرین کننده و تثبیت کننده غیر مغذی بکار برده شود.
محصول فوق یک ماده شیمیایی متوسط در تولید آفت کش ها و علف کش ها است و یک عامل کاتالیستی در تولید چسب بی هوازی (چسبی که بدون حضور اکسیژن سفت و سخت می شود) محسوب می شود. چسب های بی هوازی به عنوان اتصالات قفل یا مهر و موم ها نامیده می شوند و برای مهر و موم کردن قطعات سخت گیر بکار برده می شوند. در مقایسه با آسپارتام ، سدیم ساخارین در برابر حرارت مقاوم است و می توان از آن در پخت و پز بدون از دست دادن طعم شیرینی استفاده کرد.
3 – صنعت دارویی
صنعت دارویی از این نمک به عنوان پوشش روی دارو استفاده می کند. قرص های مولتی ویتامین و قرص های جویدنی اغلب حاوی مقداری از آن هستند تا طعم آنها را بهبود بخشد.
برای بهبود طعم خمیردندان و شیرین کردن مزه آن از سدیم ساخارین استفاده می شود. از آنجایی که این
ترکیب بسیار شیرین است ، مقادیر بسیار کمی از آن می تواند طعم خمیردندان را بهبود ببخشد. بر اساس مطالعاتی که صورت گرفته اند این افزودنی خمیردندان هیچگونه فایده ای برای سلامتی د ندان ندارد و صرفا یک شیرین کننده است.