مقدمه
فاضلاب های رنگی تولید شده توسط صنایع مختلف از جمله صنایع نساجی ، کاغذ سازی، لاستیک و پلاستیک سازی در صورت تخلیه به محیط قبل از تصفیه می تواند باعث ایجاد مشکلات بسیار و قابل توجهی به محیط زیست شود. به عنوان مثال تخلیه این نوع پساب ها به آب های پذیرنده می تواند باعث سمیت برای اکوسیستم ها و همچنین احتمال تجمع زیستی در موجودات این محیط ها شود. غلظت رنگ موجود در فاضلاب متنوع بوده و به نوع صنعت مربوطه بستگی دارد. مثلاً فاضلاب در صنعت رنگ آمیزی چرم، بین 1000 تا 5000 میلی گرم در لیتر متغیر می باشد. این رنگ ها معمولاً از لحاظ شیمیایی و فتولیتیکی پایدار بوده و همچنین به دلیل داشتن ساختار آروماتیک پیچیده باعث می شود تا طی فرایند های طبیعی تجزیه ی بیولوژیکی به صورت بدون تغییر باقی مانده و همچنین باعث ایجاد کدورت و بوی نامطبوع شود. متیلن بلو به عنوان یکی از رنگ های کاتیونی بسیار رایج درصنایع کاغذ سازی، رنگ مو، کتان، چوب و ابریشم استفاده می شود. رنگ ها ترکیبات آلی آروماتیکی هستند که نور را در طول موجnm 700 -350 ( ناحیه مرئی) جذب می کنند. بر اساس ساختار شیمیایی یا کروموفور، رنگ ها به 30-20 گروه تقسیم می شوند. در بین انواع رنگ ها، متیلن بلو یک ترکیب آروماتیک چند هسته ای است که نه تنها می توانند باعث مشکلات تنفسی همچون تنگی نفس و در صورت بلع دهانی باعث سوزش، تهوع، استفراغ، اسهال و گاستروآنتریت شود.
رنگ ها؛ انواع و ساختار
انسان از هزاران سال پیش از رنگ ها استفاده می کند. دانشمندان معتقدند اولین استفاده از رنگ و مواد رنگی به 180 هزار سال قبل بر می گردد. اولین استفاده از رنگ ها ی آلی هم به حدود 4000 سال قبل باز می گردد. این اطلاعات براساس یافتن رنگ آبی در اهرام ثلاثه مصر بدست آمده است. مولکول های رنگ شامل دو بخش اصلی هستند: کروموفرم ها که مسئولیت تولید رنگ را بر عهده دارند و اکسو کروم ها که نه تنها مکمل کروموفرم ها هستند، بلکه باعث حل شدن رنگ در آب می شوند و همچنین باعث جذب مولکول رنگ بر روی سطوح فیبر می شوند. رنگ ها تفاوتهای ساختاری بسیاری با هم دارند و از این لحاظ دسته بندی شده اند. این دسته بندی می تواند هم بر اساس ساختار شیمیایی انجام شود و هم بر اساس کاربرد رنگ. دسته بندی دیگری که در رنگ ها وجود دارد، قابلیت انحلال در آب است. رنگ های محلول در آب شامل رنگ های اسیدی، گازی، کمپلکس ها فلزی، پایه و رنگ های واکنش پذیر می شود. رنگ های نامحلول نیز شامل آزوئیک، سولفور، رنگرزی و رنگ های پخش شده می شود. می توان بر اساس نوع پیوندهای عمده و همچنین مشخصات شیمیایی رنگ ها نیز دسته بندی انجام داد. ذکر این نکته لازم است که رنگ های آزو بیشترین کاربرد را دارند. به برخی ویژگی های رنگ ها که بر اساس استفاده طبقه بندی شده اند، به طور خلاصه در ادامه اشاره خواهد شد.
تهیه و تنظیم : مینا ارادانی- مسئول فنی