پروپیلن گلیکول و کاربردهای آن

پروپیلن گلیکول که به نام‌های پروپان 1و2- دی ال ، پروپان دی ال،1و2 دی هیدروکسی پروپان، متیل اتیل گلیکول، متیل اتیلن گلیکول نیز شناخته می‌شود ماده‌ای سنتزی آلی می‌باشد که دارای فرمول شیمیایی C3H8O2 است. این ماده بی‌رنگ و بی‌بو بوده و مایعی نم‌گیر hydroscopic)) طعم شیرینی دارد. از نظر شیمیایی این ماده جزء دسته‌ی دیول ها می‌باشد. و با رنج بالایی از حلال‌ها مانند آب، استن و کلروفرم قابل امتزاج می‌باشد. به‌طورکلی گلیکول‌ها فراریت و سمیت کمی دارند، خورنده نیستند.

فرایند تولید:

به صورت صنعتی پروپیلن گلیکول برای کاربرد غذایی از پروپیلن اکساید تولید می‌شود. محصول نهایی شامل 20 درصد پروپیلن گلیکول، 5/1 درصد دی پروپیلن گلیکول و درصد کمی از پروپیلن گلیکول‌های دیگر می‌باشد. که با فرایند خالص‌سازی گرید های مختلفی از آن از صنعتی تا دارویی و خوراکی جداسازی می‌شود و معمولاً تا خلوص 99.5 درصد و حتی بالاتر از آن را خالص‌سازی می‌کنند. پروپیلن گلیکول را از بازیافت موادی مانند گلیسرول و بیودیزل هم تولید می‌شود ولی محصول نهایی را به دلیل بو و مزه‌ی آن فقط در کاربردهای صنعتی استفاده می‌کنند.  تولید این ماده می‌تواند به صورت روش‌های مختلفی در کارخانجات مختلف انجام شود. بعضی روش غیر کاتالیستی با دمای بالا را استفاده می‌کنند که دمای آن از 200 تا 220 درجه‌ی سانتی‌گراد می‌باشد درحالی‌که بعضی از روش کاتالیستی استفاده می‌کنند که دمای آن می‌تواند از 150 تا 180 درجه‌ی سانتی‌گراد می‌باشد. که در حضور یک رزین تبادل یونی یا سولفوریک اسید یا محیط بازی انجام می‌شد.

کاربردها:

بخش زیادی از این ماده به‌عنوان ماده‌ی خام در تولید رزین‌های پلی‌استر غیراشباع استفاده می‌شود. در این‌گونه واکنش‌ها پروپیلن گلیکول با مخلوط مالئیک انیدرید و ایزوفتالیک اسید برای تولید کوپلیمرها واکنش می‌دهند. پلی پروپیلن گلیکول  با پروپیلن اکساید واکنش می‌دهد و اولیگمر ها و پلیمرهایی را ایجاد می‌کنند که در تولید پلی اورتان استفاده می‌شود. همچنین به‌عنوان حلال، حامل، دیسپرس کننده، پایدار کننده، اصلاح کننده ویسکوزیته، و همین‌طور به‌عنوان نگه‌دارنده‌ی غذا و تنباکو کاربرد دارد. این ماده همچنین در صنایع غذایی به‌عنوان شیرین‌کننده کاربرد دارد. در بستنی و نوشیدنی‌ها نیز استفاده می‌شود. در محصولات مراقبت بهداشتی نیز از این ماده استفاده می‌شود. پروپیلن گلیکول به‌عنوان حلال در بسیاری از مواد دارویی به کار می‌رود. برای مثال در داروهایی نظیر دیازپام، لورازپام که در آب نامحلول می‌باشند این ماده استفاده می‌شود. این ماده در فرمول قطره‌های اشک مصنوعی نیز به‌عنوان ماده اولیه کاربرد دارد. پروپیلن گلیکول نظیر اتیلن گلیکول می‌تواند نقطه‌ی انجماد آب را پایین بیاورد، این خاصیت موجب شده تا در بسیاری سوخت‌های مثل سوخت هواپیما برای جلوگیری از یخ‌زدگی استفاده شود. از این ماده در صنعت غذا، آرایشی و بهداشتی و دارویی به دلیل خاصیت جذب رطوبت بالا استفاده می‌شود. این ماده می‌تواند به‌عنوان حلال در رنگ‌های غذا و اسانس‌ها و طعم‌دهنده‌های استفاده شود. در صنعت نیز این ماده به‌عنوان حلال رنگ و پلاستیک کاربرد فراوان دارد. این ماده برای ایجاد دود مصنوعی استفاده می‌شود.  

خلاصه‌ی کاربردهای این ترکیب به صورت زیر است:

 

کاربرد غذایی و خوراکی MPG

·        به‌عنوان امولسیفایر با خاصیت افزایش تثبیت کف و هوادهی در تولید خامه‌ها و مخلوط‌های کیک مورداستفاده قرار می‌گیرد.

·        این ماده به‌عنوان روان کننده چربی‌دوست در تولید انواع روغن نباتی مورداستفاده قرار می‌گیرد

·        منو پروپیلن گلایکول به‌عنوان حلال مواد معطر از تبخیر رطوبت مواد غذایی جلوگیری می‌نماید.

·        می‌توان از پروپیلن گلایکول به‌عنوان عامل مرطوب‌کننده در ساخت آدامس استفاده نمود.

·        پروپیلن گلایکول یک مرطوب‌کننده و پایدار کننده خوب در بسیاری از زمینه‌های صنعت غذایی اسانس غذا ، کیک و کلوچه می‌باشد.

·        پروپیلن گلایکول حلال اصلی در صنعت اسانس است.

کاربرد صنعتی MPG

·        منو پروپیلن گلایکول به دلیل داشتن نقطه انجماد بسیار پائین، به‌عنوان مایه خنک‌کننده (ضدیخ) در اتومبیل، موتور، قایق وبال‌های هواپیما کاربرد دارد.

·        کاربرد مونو پروپیلن گلیکول به‌عنوان روغن هیدرولیک در دستگاه‌های هیدرولیک

·        کاربرد مونو پروپیلن گلایکول به‌عنوان مواد دودزا در ماشین‌های دودزا Fog machine

·        مونو پروپیلن گلایکول همچنین به‌عنوان ماده اولیه در تولید رزین‌های غیراشباع پلی‌استر است و در رنگ‌ها ، لعاب‌ها و لاک‌های جلا دهنده به‌عنوان حلال استفاده می‌گردد و علی‌الخصوص در رنگ‌ها ، به علت دوره طولانی تبخیر خود ، باعث طولانی‌تر شدن زمانی است که رنگ برای استفاده مناسب است.

·        این ماده به‌عنوان عامل چسبندگی مایعات به سطوح نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.

 

نگهداری

سمیت پروپیلن گلیکول بسیار پایین بوده و مقدار بالایی از آن نیاز است تا سمیت زیادی ایجاد کند. در بدن انسان این ماده به صورت ترکیبات پیرویک اسید ( در فرایند متابولیسم گلوکز به انرژی تبدیل می‌شود)، استیک اسید( به‌وسیله‌ی متابولیسم اتانول رفع می‌شود)، لاکتیک اسید( اسید نرمالی که هنگام هضم در بدن به وجود می‌آید) و پروپین آلدهید که ماده‌ای خطرناک است.

 

 

 

Search